Kentte Beslenme Hakkı Çalıştayı

tarihinde gönderilmiş tarafından

FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) verilerine göre ülkemiz sınırları içerisinde üretilen yaş sebze ve meyvenin % 53’ü üreticiden tüketiciye ulaşmadan israf olmaktadır. Türkiye’de tüketicilerin yüzde 5,4’ünün kalan yemekleri, satın aldıkları gıda maddelerinin ise yaklaşık yüzde 23’ünü tüketmeden çöpe attıkları tahmin edilmektedir. En çok atığı yüzde 42 ile meyve ve sebzelerin oluşturması, ikinci sırada yüzde 41 ile süt ve süt ürünlerinin gelmesi, acaba ne yapılabilir sorularını düşündürmektedir.

Kentte yaşamın farklı boyutlarının olması, zaman darlığı yaşanması, çalışma hayatının yarattığı  farklı beslenme alışkanlıkları, gıda maddelerinin kentteki üretiminin yetersizliği nedeniyle şehir dışından sağlanması, standart saklama koşullarının yetersizliği, kentte gıda denetiminin ve besleyici gıdaya ulaşımın zorluğu, görsel ve yazılı basında yer alan bilgi karışıklığı gibi konular irdelendiğinde kentte yaşayanlar;

  • Beslenme Hakkını nasıl değerlendiriyor ve
  • Yerel Yönetimlerden bu konuda neler bekliyor?

sorularına cevap bulmak amacıyla Kadıköy Kent Konseyi Gıda Çalışma Grubu olarak yaptığımız Kentte Beslenme Hakkı Çalıştayı’nda aşağıdaki sorulara cevap bulmaya çalıştık. Katılımcılar her konu için ayrılan masalara sırayla uğrayarak, düşüncelerini o masadaki moderatörlere aktardılar.

Çalıştaya 14’ü Gıda Çalışma Grubu Gönüllüsü olmak üzere toplam 69 kişi katıldı.

1. Kavramlar Ne Anlatıyor?

2. Besleyici Gıda Nedir?

3. Sağlıklı Gıdaya Nasıl Ulaşırız?

4. İsraf Etmeden Nasıl Beslenilir?

5. Evde Neler Üretelim?

6. Yerel Yönetimler Ne Yapabilir?

Bu söylemlerin ileride Beslenme Hakkına sahip çıkan başta Kadıköy Belediyesi ve Kadıköylüler olmak üzere diğer kentlilere de örnek teşkil etmesi dileği ile..

Bu konularda katılımcıların düşünce ve önerileri aşağıda derlenmiştir. Yerel yönetimlerden beklentiler ise ayrı bir başlık altında yer almaktadır.

Genel Düşünceler:

  • Gıda kelimesinin önüne ve arkasına konulan çeşitli sıfatlarla ifade edilmeye çalışılan tanımlar ve kavramlar konusunda karışıklık olduğu vurgulanmıştır. Bu eksikliğin giderilmesi için bilgilendirme isteği açık bir şekilde belirtilmiş, tanımlar sözlüğü oluşturulması önerilmiştir.
  • Açıkta satılan ürünlere üretim yöntemlerinin bilinmemesi ve temel hijyen koşullarına uyulmaması nedeniyle  güvensizlik vardır.
  • Paketli gıdalarda etiket bilgisinin tüketicinin anlayacağı açıklıkta yer alması gereklidir, etiketlerde kullanılan katkı maddelerinin etkilerine yer verilmelidir.
  • Besleyici gıdanın tanımı; vücudun ihtiyacı olan maddeleri(vitamin, mineral, protein, yağ, karbonhidrat gibi) dengeli biçimde sağlayan, zararlı katkılar içermeyen gıdalardır.
  • Gıdanın besleyici ve sağlıklı üretilmesi yeterli değildir. Bu gıdaların ekonomik ve kolay ulaşılabilir olması önemlidir.
  • Fiyat politikalarının gözden geçirilmesi gereklidir. Sağlıklı gıda aynı zamanda koruyucu sağlık kapsamında değerlendirilmelidir.
  • Kâr eksenli değil, sağlık eksenli kırsal üretim yapılmalıdır.
  • Sağlıklı gıda yerel tohumla, temiz toprak ve suyla olur. Bunların sağlanması için ilgili yönetimlerin denetim yapması ve çiftçiye destek olması gerekir.
  • Bazı gıda maddelerinin tüketileceği kadar üretilmesi gerekmektedir (ekmek gibi).
  • Tarımsal ürünlerin doğru toplama ve saklama koşullarının tarladan sofraya kadarki sürecinde yer alan her kişinin yeterli eğitim alması israfı azaltacaktır.
  • Tarla – hal – gıda işletmecisi – perakendeci – nihai tüketici zincirinde karbon ayak izine dikkat edilmelidir.
  • Gıdaların ve tarımsal ürünlerin farklı ambalaj boyutlarında satışa sunulması tüketicilerin ihtiyacına yönelik olacaktır.
  • Tüketilecek kadar porsiyon alma alışkanlığının kazanılması, konaklama tesislerinde her şey dahil sistemin terk edilmesi vurgulanmalıdır.
  • Evlerde en çok yoğurt, ekmek, turşu, domates sosları ve reçel, en az peynir, tereyağı, sirke, kemik suyu, şurup, kefir, lor, çökelek, tarhana, erişte üretimi yapıldığı belirtilmiştir.
  • Katılımcılar gıda üretiminde ve saklanmasında eksik bilgiye sahip olduklarını, bu konuda eğitim ve uygulama desteği verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

Yerel Yönetimlerden Beklentiler:

  • Yerel tohumların kullanımına destek verilmesi ve özendirilmesi (yerel tohum etiketleri kullanılması, pazarlarda ayrı bölümler oluşturulması vs.)
  • Küçük üreticilerin alım güvencesi verilerek desteklenmesi
  • Kooperatifler, üretici pazarları, köylü pazarları kurulmalı, yaygınlaştırılmalı ve destek olunmalı, doğrudan üreticiden aracısız ürün alabilecek düzenlemelerin yapılması
  • Sağlıklı gıda yerel tohumla, temiz toprak ve suyla olur. Bunların sağlanması için yerel yönetimlerin denetim yapması ve çiftçiye destek olması gerekir.
  • Gıda analiz laboratuvarları kurulmasında görev alması ve bunun için mevzuat  değişikliği çalışmaları yapması
  • Ürünün hangi koşullarda üretildiği, çocuk/kadın emeği ve sömürüsü olup olmadığı konularının denetlenmesi görevine öncülük etmesi
  • Okullarda, mahallelerde, gönüllü evlerinde, sağlıklı ve besleyici gıda, evde üretilebilecek gıdalar, israfı önleme, kompost yapma gibi gıdayla ilgili konularda eğitim verilmesi, atölyeler yapılması,  bunun için Kent Konseyleri ve uygun meslek odaları ile işbirliği yapılması
  • Kamu spotları ile halka israfı önleyici hatırlatmalar yapılması
  • Pazar ve marketlerdeki sebze, meyve atıkları, çay ve kahve posalarının sistemli bir şekilde toplanarak kompost olarak değerlendirilmesi, mahallelerde kompost merkezleri oluşturulması
  • Vegan ve vejeteryan gıda üretimi hakkında bilgilendirme yapılması
  • Yerel yönetimlerin bakış açılarının katılımcı, dayanışmaya özen gösteren ve doğa yararına politikalar üreten birimler olması, Ekolojik Kadıköy’ün oluşturulmasına öncülük etmesi
  • Merkezi yönetimlerle işbirliği yaparak, halkın bilinçlendirilmesi için mutfak yönetimi, nakliye, şeffaf ambalaj, doğa, çevre bilinci, okullarda çevre ve beslenme eğitimleri (Kamu spotları, müfredat değişikliği, reklam kontrolleri vb.) ile sağlanması
  • Geri dönüşüm kutularının kullanılması, ev ve işyerlerine çöp ayırma ile ilgili yaptırımlar getirilmesi
  • Restoranlarda tüketilmeyen gıdaların ihtiyaç sahiplerine dağıtılması için işbirliği yapılması, uygun olan gıda atıklarının da hayvan barınaklarına ulaştırılması.