Bir kooperatifleşme deneyimi: Yerdeniz Kooperatifi – Marmara Haber Ajansı

Haber: Cihat Öztürk

Kadıköy Yerdeniz Kooperatifi, 2019 yılında bir grup gönüllü ekip tarafından kuruldu. Temelde gıda ürünülerinin satıldığı kooperatif, pandemiyle birlikte daha fazla rağbet görmeye başladı. Doğal ürünlerin çiftçiden alınıp doğrudan tüketiciye ulaştırıldığı bu modelde üretici daha fazla desteklenmiş oluyor. Kadıköy Yel Değirmeninde bulunan Yerdeniz Kooperatifi ile Kooperatifleşme sürecini ve satışa sunulan ürünleri konuştuk.

Kooperatifleşme fikri nasıl ortaya çıktı?

Gezi Direnişi sonrası kurulan mahalle forumlarında örgütlenme modelleri üzerine yapılan tartışmalardan biri de kooperatifçilik idi. Kooperatif örgütlenmesi de olmak üzere çeşitli örgütlenme deneyimleri olan insanlar olarak 2018 yılı Aralık ayında bir araya geldik. Ardından nasıl bir kooperatif istediğimizi düşünüp yazmaya başladık. Etik değerlerimizle birlikte temel kooperatif modelimizi oluşturduk. Kadıköy Yeldeğirmeni Mahallesinde 13 Nisan 2019 tarihinde YerDeniz Sosyal İşletme ve Hizmet Kooperatifi olarak kooperatifin resmi açılışını yaptık. Öncelikle farklı bir türde kooperatif kurduğumuz için kendi ana sözleşmemizi kendimiz yazdık. Her bir faaliyet alanımızla ilgili farklı çalışma modellerimiz bulunmaktadır.

UZLAŞMA İLE KARAR ALINIYOR

Ekip kimlerden oluşuyor? Görev dağılımı nasıl yapılıyor?

Çok çeşitli meslek gruplarından gönüllülerden oluşuyor. Pandemi koşullarından dolayı çalışmaya aktif katılım düşerken sokağa çıkmanın kısıtlı olduğu günler nedeniyle çalışma günlerimizi de azaltmak durumunda kaldık. Normal koşullarda haftanın yedi günü kooperatifi açık tutuyorduk. Hafta içi daha uzun zaman emek veren arkadaşlar sipariş takibi, satış organizasyonunun büyük bölümünü yapmış oluyor. Bunların dışında ayrıca çalışma birimlerimiz de var. Ürün araştırmaları yapan Ürün Üretici Geliştirme Birimi ve mali işleri takip eden Mali Birim olmak üzere iki birimimiz var. Birimler ön çalışma yapıp toplantılarda yaptıkları çalışmaları aktarıyor ve genel olarak uzlaşma ile karar alınıyor.

KADIN KOOPERATİFİLERİYLE UZLAŞMAYI ÖNCELİYORUZ

Hangi ürünler satılıyor ve üreticiyle nasıl bir anlaşma söz konusu?

Temel gıda ürünleri satıyoruz. Ürünlerimizin çok büyük bölümünü kolektif örgütlenmiş kooperatif, dernek gibi üreticilerden temin ediyoruz. Doğal, geleneksel yöntemlerle üretilmiş, endüstriyel gübre, tarım ilaçlarının kullanılmamış olmasına dikkat ediyoruz. Ürün seçerken ihtiyaç üzerinden araştırmalar yapıyoruz. Yani ihtiyaç duyduğumuz ürünleri üreten kooperatifler arasında araştırmalar yapıyoruz. Uygun bulduğumuz ürünleri sipariş ederek üretici ile yürüyeceğimiz yolu açıyoruz. Kadın kooperatifleri ile dayanışmayı önceliyoruz mutlaka.Üreticiler ile bir akit anlaşma yapmıyoruz ancak iletişimimizi bilge köylü tarımı ilkeleri çerçevesinde ve Katılımcı Onay Sertifikasyon Sistemi ile geliştirmek için çalışmalarımız devam ediyor.

KOOPERATİF, ÜRÜN VE ÜRETİM SÜREÇLERİNİ DE SORGULAYAN BİR YAPI

Tüketicilerden nasıl tepkiler alıyorsunuz?

Ürünleri alan kitle kimlerden oluşuyor daha çok?Tüketicilerin genel olarak tepkisi iyi yönde, şehirlerde yaşayanların doğal ve temiz gıdaya erişimi için gönüllü olarak emek vermemiz insanları mutlu ediyor. Üreticiden direk ve adil fiyatlarla ulaşabildiği doğal ürünleri almak için bizi tercih ediyorlar. Kadın kooperatiflerini desteklemek istemeleri, market yerine yerel ve küçük işletmelerle dayanışmak istemeleri de sebepler arasında yer alıyor.  Kooperatif aynı zamanda mevcut tüketim alışkanlıklarını sorgulayan, ürün ve üretim süreçlerini paylaşan bir yapı olduğu için tercih edilmekte.

ÜRÜNLER TÜRKİYE’NİN DÖRT BİR YANINDAN TEMİN EDİLİYOR

Devamlılık arz etmesi açısında ne tür çalışmalar yürütüyorsunuz? Ürünlerden nerelerden geliyor?

YerDeniz Kooperatifi tür olarak bir sosyal işletme ve hizmet kooperatifi, sosyal yönden geliştirici etkinlikler yapıyoruz ve faaliyet alanlarımızı çoğaltmak için çalışmalara devam ediyoruz. Gıda, teknik eleman, geri dönüşüm, tamir-tadilat, kültür-sanat, yaşlı ve çocuk bakımı gibi alanlarda faaliyet yapmayı amaçlıyoruz.Pandemiden önce her ay bir üreticimizi kooperatife davet edip kamuya açık etkinlikler yapıyorduk. Pandemi nedeniyle ara vermek zorunda kaldık.Kırda ve kentte karşılaşılan sorunlara çözüm bulabilmek için bir araya gelmeye çalışan örgütlenmelerin imkân ve ihtiyaçlarını ortaya koyduğu, iktisadi ve iktisat dışı zor karşısında yaşamların yakınlaştırıldığı bir dayanışma ağı oluşturmayı hedefleyen Kır Kent Ağı içindeki kooperatifler olarak çeşitli çalışmalar yapıp ortak sorunları birlikte çözmek üzerine çalışıyoruz.İstanbul Büyükşehir Belediye’sinin Kadıköy Hasanpaşa’daki Üretici ve Kooperatifler Pazarı’nda imkanları kısıtlı olan kooperatiflerin pazarda tezgahlarını açıyoruz, Pazar ürünlerini Yerdeniz Kooperatifi’nde depoluyoruz.Ürünlerimizi Türkiye’nin dört bir tarafında kooperatiflerden temin ediyoruz. Örneğin çaylarımız Özçay Kooperatifi ve Hopa Çay Kooperatifi’nden, Nohut, fasulye, bal, ceviz Tatvan Kavar Kooperatifi’nden, Zeytinyağlarımız Yaşamyolu Kooperatifi, Sındı Kooperatifi, Gödence Kooperatifi, Baharat çeşitleri, bitki çaylarımız Defne Kadın Kooperatifi’nden, Ravandalı Kadınlar Derneği’nden bulgur, salça, kuru üzüm, Devrek Güneşi Kadın Kooperatifi’nden tarhana, erişte, reçel, kaya tuzu Eldivan Kooperatifi’nden, yoğurt Tire Süt Kooperatifi’nden, Kulaca Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nden salça çeşitleri alıyoruz.Kadıköy dışında ilçelerde çoğaltılabilir mi? Bununla ilgili çalışmalarınız söz konusu mu?İstanbul’daki çeşitli ilçelerde kooperatifler açılmaya devam ediyor. Bizim yasal olarak işbirliği içinde olduğumuz Göztepe Kooperatifi 2019 Aralık ayında açıldı. Kuzguncuk Kooperatifi ise yine Yerdeniz Kooperatifi’nin yerelde yaptığı çalışmalar ile çok yakında açılmış olacak.

PANDEMİYLE BİRLİKTE DOĞAL ÜRÜNLERE TALEP ARTTI

Pandemiyle birlikte doğal ürünlere talep arttı mı? Bu süreçte ürün çeşitliliği ve satışlar konusunda nasıl bir süreç yaşandı?

Pandemi ile birlikte doğal ürünlere olan ilgi arttı elbette. Gelip alışveriş yapan dostlarımız tüm ihtiyaçlarını tek noktadan karşılamak istedikleri için bu süreçle birlikte biz de yaş sebze ve kısmen meyve alımına yönelik çalışmalarımızı hızlandırmak durumunda kaldık.

Kaynak: https://www.marmarahaberajansi.com/bir-kooperatiflesme-deneyimi-yerdeniz-kooperatifi/