Kıtalararası Toplumsal Dayanışma Ekonomileri Kurma Ağı (RIPESS) Nedir?

tarihinde gönderilmiş tarafından

RIPESS, Toplumsal Dayanışma Ekonomisini (TDE) teşvik etmeye kendini adamış kıtalar arası küresel bir ağdır. Ağın bileşenleri (Latin Amerika ve Karayipler, Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika, Asya ve Okyanusya) ulusal ve bölgesel düzeydeki örgütlenmeleri bir araya getirerek güçlü bir yapılanma sağlıyorlar. Yerelle, küresel kapsamın birleşmesi, RIPESS’e, TDE’yi teşvik etme, kıtalar arası işbirliğini geliştirme ve farklı düzeylerde bu fikrin savunuculuğunu yapma konusunda imkan tanıyor. RIPESS doğası gereği, sistemi dönüştürmeye katkıda bulunma amacını taşıyor. RIPESS’in bileşenleri dayanışmanın küreselleşmesinin önemine vurgu yaparak, faaliyetlerinin merkezine halkları ve gezegeni yerleştiren bir ekonomi inşa etme ve güçlendirme inancındalar.

RIPESS NASIL ÇALIŞIR?

1997 Lima Kuruluş Kongresi’nden itibaren RIPESS; 2001’de Quebec’te, 2005’te Dakar’da, 2009’da Lüksemburg’da ve 2013’te Manila’da düzenlediği kongrelerde tüm kıtalarda TDE’yi teşvik etmek, üyeler arasında işbirliğini, deneyim paylaşımını ve birlikte öğrenmeyi geliştirecek alanları yaratmak için her dört yılda bir  Dayanışmanın Küreselleşmesi Toplantıları düzenlemiş.  Bu farklı toplantılardan, kademeli olarak farklı kıta ağları ortaya çıkmış ve yerel inisiyatiflerle birlikte ağın kendisi güçlenmiş. Şimdilerde RIPESS, küresel anlamda çeşitlilik, değiştirici ve dönüştürücü öneriler sunan TDE’nin hedeflerini büyütüyor. Bu hedefler,  gıda egemenliği, TDE’yi destekleyen kamu politikaları, TDE aracılığıyla kapsayıcı bölgesel kalkınma hedeflerinin uygulanması, TDE’de kadınların rolü, etik finans vb. gibi hayati öneme sahip konuları içeriyor. RIPESS, 2012 yılından bu yana, fikir ve belge alışverişine ve belirli konularda devam eden eylemlere izin veren, sanal çalışma grupları aracılığıyla ilerlemekte; farkındalık artırma, eğitim, kadınlar ve TDE, kurumsal bilinirlik, işbirliği ve ağ oluşturma, haritalama ve iletişim konularında faaliyetleri bulunmaktadır. 

NEDEN DAYANIŞMA TEMELLİ EKONOMİK UYGULAMALAR?

“Günümüzde, belki daha önce hiç olmadığı kadar çok kişi kapitalizmin yaşamımızı ve gezegenimizi bir metaya çevirdiğini fark ediyor. Çevresel açıdan geleceği olmayan, toplumsal açıdan da adaletsiz bir sistem bu. Gezegendeki tüm insanlar için mutlu ve onurlu bir yaşam sağlamaktan oldukça uzak bir sistem.” (1)

Toplumsal Dayanışma Ekonomisi’nin kökeni çok eskiye dayalı olsa da (2)  günümüzün ağlara dayalı hareketinin temellerini ifade eden Toplumsal Dayanışma Ekonomisi terimi yakın zamanda ortaya çıkmıştır. Dünya genelinde giderek daha fazla sayıda kişi, yaşam koşullarının kötüleşmesi ve derinleşen yoksullukla karşı karşıya kaldı. Kapitalizm insanları ve toplumu sömürülecek kaynaklar haline getirdi. Doğal zenginlikleri talan etmeye dayalı, yayılmacı, kar eksenli ekonomik modelin sonucunda ortaya çıkan ve doğayı, çevreyi, halkları derinden etkileyen yerinden etme, yaygın kirlilik ve iklim değişikliği gibi nedenlerle, son otuz yılda dayanışma temelli ekonomik uygulamalarda dünya genelinde büyük bir artış oldu. Böylece, tabandan örgütlenen dayanışma temelli ekonomik inisiyatifler, kadim uygulamaları ve kültürel özellikleri yeniden keşfettiler, bunları yeni teknolojiler ve diğer çağdaş, iyileştirici ve esnek kaynaklarla yenileyerek güncel koşullara uyarladılar. Toplumsal Dayanışma Ekonomisi, ekonomik, toplumsal, çevresel, politik, topluluğa ilişkin ve bütünsel boyutları içeren geniş bir uygulamalar bütününü kapsar.

TDE’nin, yerel deneyimlere, tarihsel, kültürel ve politik/ekonomik çeşitliliğe duyarlı olması dikkate alındığında, farklı tanımları bulunur. Yine de her durumda, dünyanın her yerinde paylaşılan değer ve ilkelere dayalı ortak, genel bir perspektifi vardır. Son yıllarda küresel bir TDE hareketi ortaya çıktı ve bu hareket, pazar odaklı kapitalizme karşı hızla büyüyen, dönüştürücü ve halkların öncülüğünde gelişen bir alternatifi ortaya koydu. Bu hareket, insanlara ve gezegene hizmet eden bir ekonomi ve bir toplum düzeni kurmaya yönelik bir sistem değişikliğini hedefliyor. TDE temelini; uluslararası ağlara eklemlenen, dayanışma, adalet, insan ve yeryüzü hakları, kendi kaderini tayin etme, karşılıklılık ve işbirliğine dayalı geniş bir politik (ancak ideolojik olmayan) perspektife sahip, yerel tabanlı inisiyatiflerden alıyor.

TOPLUMSAL DAYANIŞMA EKONOMİSİ NEDİR?(3)

Toplumsal Dayanışma ekonomisi kapitalizme ve diğer otoriter devletlerin uyguladığı  ekonomik sistemlere bir alternatiftir. TDE’de sıradan insanlar, insan hayatının ekonomik, toplumsal, kültürel, politik ve çevresel bütün boyutlarını şekillendirmede etkin rol oynarlar. TDE tüm ekonomik alanlarda var olur: üretim, finans, dağıtım, değişim, tüketim ve yönetişim. Aynı zamanda kamusal ve özel iş kollarını kapsayan toplumsal ve ekonomik sistemi dönüştürmeyi amaçlar. TDE sadece yoksullara yönelik olmamakla beraber, toplumun tüm sınıflarını kapsayan eşitsizliklerin üstesinden gelmek için çabalar. TDE mevcut sistemimizdeki en iyi uygulamaları (etkinlik, teknoloji ve bilginin kullanımı gibi) alıp, farklı değer ve amaçlarla, toplulukların refahına hizmet edecek şekilde dönüştürebilir.

TDE, baskıcı yapıların ve temel sorunlara dokunmayan yüzeysel değişikliklerin ötesinde, sistemsel bir dönüşümü amaçlar.

TOPLUMSAL DAYANIŞMA EKONOMİSİNİN DEĞERLERİ

Toplumsal dayanışma ekonomisi, insanların ve gezegenin refahını; kâr artışı ve bilinçsiz ekonomik büyüme karşısında öncelikli gören, etik değerlere dayalı bir yaklaşımdır.

RIPESS, kuruluş metninde ifade edilen;  Hümanizm / Demokrasi / Dayanışma / Kapsayıcılık / Yerellik / Çeşitlilik / Yaratıcılık / Herkes için eşitlik ve adalet / Ülkeler ve halklar için saygı ve bütünleşme / Çoğulcu ve dayanışmacı bir ekonomi değerlerini esas alır.

KOLEKTİF MÜLKİYET VE YÖNETİM YAPILARI 

İşyerinde ve toplumda öz-yönetim ve kolektif mülkiyet, dayanışma ekonomisinin merkezinde yer alır. Kolektif mülkiyet ve yönetim yapılarını ifade etmek için dünya çapında farklı terimler kullanılmaktadır.  Kooperatifler, kolektif toplumsal girişimler ve müşterek alan savunucuları gibi işbirlikçi ve katılımcı uygulamaların yasal olarak tanınmaması, TDE’ye dahil edilmeleri önünde bir engel değildir.

TOPLUMSAL HAREKETLER

Kadın emeği, toprak adaleti, küçük ölçekli çiftçiler, evsizler, yoksullar, yerli halklar ve çevre hareketleri gibi toplumsal ve ekonomik adalet için savaşan geçmişten günümüze var olan hareketler için dayanışma ekonomisi evriminin özü, ortak değerlerin dönüştürücü gücüne tutunurken sürekli olarak yeni imkan ve olanaklar arayan hareketleri, ortak bir çabayla güçlerini birleştirmeye davet eder ve herkese açık bir süreç işletir.

“Başka bir dünya mümkündür” şiarıyla yola çıkan, Dünya Sosyal Forumu’nun aktif bir parçası olan ve diğer birçok “alternatif-ekonomik” ve toplumsal adalet hareketleriyle yolları kesişen bu hareketler hareketinin(4) ortak özellikleri vardır.

Gençlik eylemlerine dayalı yeni toplumsal hareketler, yeni müşterek alanların savunulması (kırsal, kentsel ve dijital müşterekler), yenilenmiş bir ekofeminist yaklaşım, yanı sıra küçülen,  geçiş sürecindeki kentler, iklim adaleti ve dayanışma ekonomileri daha gerçekçi zeminlerde buluşup, ittifaklar oluşturdukça birbirlerine daha da yakınlaşıyorlar.

TDE yanlısı, yerel yönetimler kamu kurumları ağları, birçok ülkede TDE bileşenleri ile işbirlikçi bir yapıda birbirine bağlanmaya başladı.  Ve son çerçeve yasaları, dünyanın farklı yerlerinde TDE’yi yasal olarak tanımaya başladı.

DAYANIŞMA PRATİKLERİ

Paraya dönüştürülmeyen dayanışma pratikleri, karşılığı ödenmiş olsun ya da olmasın, emeğe değer verildiği ve onurlandırıldığı sürece, TDE için önemlidir. Çünkü bu pratikler topluluk için bir zenginlik yaratırken, işçi için mutluluk ve sosyalleşme imkanı sağlar…  Benzer şekilde, toplumsal ve tamamlayıcı para sistemlerinin kullanımı, yerel bir ekonomiyi teşvik etmek ve bölgesel değerleri korumak için önemli bir araçtır. Hediye ekonomisi ise, bir topluluğun sağlıklı yaşamının önemli bir parçası olduğu için daha fazla kabul görüyor.

RIPESS’İN TARİHÇESİ

RIPESS 1997’den beri, her dört yılda bir Toplumsal Dayanışma Ekonomisini desteklemek için uluslararası toplantılar düzenliyor. Bu toplantılar ağa, öğrenme, bilgi alışverişinde bulunma ve işbirliği sağlama için bir alan sağlıyor. Bu toplantılar, RIPESS’in tanıtımının ve uluslararası arenada büyümesinin ilk yirmi yılına damgasını vurdu ve kıta ağlarının giderek güçlenmesine destek oldu.

LİMA 1997

Mart 1997’de Belçika’nın Ostende kentinde Kuzey ve Güney’de Toplumsal Ekonomi Konferansı yapıldı. Bu toplantı esas olarak dayanışma ekonomisi üzerine araştırma yapan kurumları ve üniversite araştırmacılarını bir araya getirdi. Üniversiteler, daha somut bir dayanışma ekonomisi hareketi geliştirmek için uluslararası bir konferans düzenlenmesi gereğini dile getirdiler.

Dayanışmanın küreselleşmesi için ilk Uluslararası toplantı Peru’nun Lima kentinde yapıldı. Küresel ölçekte toplumsal dayanışma ekonomisi konusunda uğraş veren çeşitli ağların ve eylemcilerin bir araya gelmesine ve konuyla ilgili deneyimlerini ve uygulamalarını paylaşmalarına izin verdi. Daha sonra Toplumsal Dayanışma Ekonomisi, yeni bir ekonomik paradigmanın inşasına katkıda bulunan, toplumsal bir amacı olan tüm ekonomik faaliyetler ve uygulamalar olarak tanımlandı.

QUEBEC 2001

Ocak 2000’de, Quebec’te, Lima toplantısına katılan birkaç kişi bir araya geldi ve Quebec Dayanışma Ekonomik Grubu’nu (GESQ) kurdu . Bu grup, bir yandan 2001 yılında Quebec’te düzenlenen ikinci toplantıya ev sahipliği yaparken, bir yandan da ağa fon toplayabilecek yasal bir yapı olmayı hedefledi. Ağın ikinci toplantısı Quebec’te “Diren ve İnşa Et” sloganıyla yapıldı. Bu toplantının sonunda Uluslararası İrtibat Komisyonu (ILC) kuruldu. Bu, neo-liberal küreselleşme yönetimine ve stratejilerine karşı bir direniş mitinginin örgütlenmesini teşvik etmek, etkili ve farklı alternatifler yaratmak için kıtalar arasında diyaloğun sürekliliğinin sağlanması için bir araç oldu.  

DAKAR 2005

Senegal Toplumsal Dayanışma ve Ekonomi Grubu (GSESS), Kanadalı gönüllüler ve Kanadalı uluslararası dayanışma ağından bir örgütün desteğiyle 2005 yılında Dakar’da bir toplantı düzenlemek için kuruldu. Ocak 2004’te RIPESS, Quebec’te kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak tescil edildi. Bu, Trois-Rivières’te düzenlenen ilk RIPESS Genel Kurulu’na yol açtı. Usül ve Yönetmelikler kabul edildi ve ilk Yönetim Kurulu belirlendi.

Dayanışmanın Küreselleşmesine İlişkin Üçüncü Uluslararası Toplantı, 22-26 Kasım 2005’te Dakar’da « Halkları Güçlendirmek » sloganıyla gerçekleştirildi. RIPESS ve GSESS tarafından ortaklaşa düzenlenen bu toplantı, dünyanın dört bir yanından Toplumsal Dayanışma Ekonomisi konusunda topluluk önderleri ve yerel yöneticilerin bir araya gelmesi için bir zemin sağladı. Aynı zamanda Afrika TDE hareketlerinin TDE perspektifini diğer kıtalarda yer alan ağlarla paylaşmalarını sağlayan bir alan inşa etti.

LÜKSEMBURG 2009

RIPESS, 2005 yılından bu yana, Yönetim Kurulu’nda her kıtada iki kişinin bulunduğu, merkezi olmayan bir model uyguluyor. RIPESS, yönetim modelindeki bu değişikliğin yanı sıra, şu ana kadar esas olarak Latin Amerika’da ve Fransızca konuşulan ülkelerde mevcut olan ağı genişletmek istiyor. Bu aynı zamanda uluslararası düzeyde daha kapsayıcı, meşru ve etkili faaliyetlerini güçlendirdi.

Haziran 2007’de, ilk ABD Sosyal Forumu sırasında ABD Dayanışma Ekonomi Ağı oluşturuldu. Aynı yıl, İnsanlığın İlerlemesi Vakfı’nın (FPH) desteği sayesinde, dayanışma ekonomisi üzerine ilk Asya Forumu Manila’da gerçekleşti. Bu toplantı sırasında düzenleyiciler RIPESS’e katılmayı kabul ettiler.

Dördüncü Uluslararası Dayanışmanın Küreselleşmesi Toplantısı, Nisan 2009’da Lüksemburg’da « Başka bir ekonomi var: toplumsal ve dayanışma ekonomisinin yenilikleri » sloganı altında yapıldı . RIPESS ve Avrupa Dayanışma Ekonomisi Enstitüsü (INEES) tarafından ortaklaşa düzenlenen toplantı, tüm kıtalardan katılımcıların, kamu politikaları, sorumlu üretim ve tüketim, çevre ve gıda egemenliği gibi on üç özel konu üzerinde örnekleme, tartışma ve önerilerde bulunmaya imkan tanıdı.

MANİLA 2013

Ekim 2010’da Fas’ın Kenitra kentinde düzenlenen Afrika sosyal ekonomi toplantısında, Afrika Toplumsal Dayanışma Ekonomisi Ağı (RAÉSS) doğdu. RIPESS Avrupa ise Eylül 2011’de Barselona’daki bir toplantıda resmen kuruldu. 2012’den beri RIPESS FPH’den mali destek aldı.

Dayanışmanın Küreselleşmesine İlişkin 5. Uluslararası Toplantı, 15-18 Ekim 2013 tarihleri ​​arasında Filipinler’in Quezon şehrinde gerçekleştirildi. “Alternatif Bir Kalkınma Modeli Olarak Toplumsal Dayanışma Ekonomisini İnşa Etmek” konulu çeşitli konferanslar, çalıştaylar ve genel oturumlar ve küresel forum, tüm kıtalardan, 31 ülkeden 650 katılımcıyı bir araya getirdi. RIPESS ve ASEC (Asya Dayanışma Ekonomi Konseyi – RIPESS-Asya) tarafından ortaklaşa düzenlenen etkinlik, katılımcılara RIPESS’in Küresel Vizyonunun tanımına katkıda bulunma fırsatı da verdi. 

Notlar:

1. Carlos Askunze, REAS İspanyol dayanışma ekonomisi ağı.

2. Birçok toplulukta karşılıklı işbirliğinin, işçi sendikalarının, toplumsal ekonomilerin farklı formları ortaya çıkmıştır.

3. RİPESS’in Toplumsal Dayanışma terimini kullanmasıyla İlgili bir not

“Toplumsal Dayanışma Ekonomisi” terimi 90’lı yılların sonunda kullanılmaya başlandı. Daha sonra RIPESS ağına dönüşecek olan bileşenlerin 4 Temmuz 1997’de Peru’nun Lima kentindeki ilk toplantısında, 30’dan fazla ülkeden gelen katılımcılar, daha geleneksel toplumsal ekonomi yapılarıyla (dayanışma ekonomisinin bir dalı olan kolektif girişimler) daha bütünsel ve alternatif topumsal dayanışma ekonomisi uygulamaları ve toplulukları arasında güçlü bir eklemlenme olması gerektiği konusunda anlaştılar. Aslında Aralık 2002’de RIPESS ağı resmi olarak ilan edildiğinde, Fransızca ve İspanyolca konuşan ülkelerin çoğunda “Toplumsal VE Dayanışma Temelli Ekonomi” ifadesi kullanılıyordu, ancak RIPESS resmi adında bu ifadeyi değiştirip, dayanışma ekonomisinin toplumsal ekonominin ötesine geçen, sistemsel dönüşüm amacını vurgulamayı seçti. Yine de birçok ağ Dayanışma Ekonomisi terimini kullanmayı sürdürüyor ve kurumlar TDE’yi sıklıkla “Toplumsal ve Dayanışma Temelli Ekonomi” ifadesiyle anıyor.

4. ÇN: Bu ifade farklı kıtalarda, bölgelerde, kentlerde vb. yer alan irili ufaklı pek çok hareketin tek bir hareketmişçesine birlikte hareket edip güçlenmesi olarak kullanılmıştır.

Kaynak: http://www.ripess.org/?lang=en sitesindeki yazılardan yararlanılarak özetlenip, düzenlenmiştir.