Gıda Egemenliği, RİPESS
Topluluk Destekli Tarım Ve Sosyal Dayanışma Ekonomisine İlişkin Konuşmanın Zorlukları Nelerdir?
Milyonlarca çiftçiyi topraktan çıkmaya zorlayan ve giderek acımasızlaşan küresel pazarın risklerini çiftçiler tek başlarına omuzluyor. Büyük çaptaki küresel arazi gaspı, artık kolayca tespit edilemeyen tekniklerin (CRISPR) kullanıldığı genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO’lar) ve tohumların büyük tohum şirketleri tarafından patentlenmesi yollarıyla endüstriyel tarım köylü tarımını sürekli tehdit altında tutuyor. Endüstriyel gıdalarda pestisit bulunur, aşırı miktarda işlenmişlerdir ve bunlar hem toprağın sahibi olan hem gıdayı yetiştiren hem de işleyen holdinglerin sahip olduğu büyük hipermarketlerde ucuza satılır. Sağlıklı organik gıda sosyal olarak dışlanmış insanlar için erişilemez durumdadır ve hipermarketlerde sadece zenginlerin satın alabileceği şekilde fiyatlandırılır. Ayrıca gıda ve tarım endüstrisi çoğunluğu belgesiz olan ve köleliğe yakın koşullarda yaşayıp çalışan işçilere ve konsantre hayvan besleme operasyonu (CAFO) ile yetiştirip önleyici olarak antibiyotik tedavisi uyguladığı ve kısa ömürlerinde insanlık dışı koşullarda yaşattığı hayvanlara kötü muamelede bulunuyor. Gıda skandalları giderek yaygınlaşıyor ve Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bazı ciddi hastalıkların hayvan ile insan arasındaki bariyeri korkunç sonuçlarla geçmesi sadece an meselesi.
Gıda egemenliği hareketi, Via Campesina’nın kurulması, küçük ölçekli gıda üreticilerinin örgütlenmesi ve temel bir insan hakkı olan gıdanın Dünya Ticaret Örgütü’nden çıkarılması için verilen mücadele ile 1993 yılında doğdu. Uluslararası Gıda Egemenliği Planlama Komitesi, gıda egemenliğine dahil olan toplumsal hareketlerin köylüler, balıkçılar, pastoralistler, yerli halklar gibi çeşitli bileşenlerinin 1996 yılında Roma’da Gıda Güvenliği Forumu’nda örgütlenmesini takiben, 2003 yılında Roma’da resmen kuruldu. Gıda egemenliği için ilk forum 2002’de Roma’da gerçekleşti ve Nyéléni Gıda Egemenliği Forumu 2007’de Mali’de düzenlendi. (Geçmişine dair daha fazla bilgi için: http://www.foodsovereignty.org/about-us/ )
Kıtalararası ölçekte çalışma
Urgenci Uluslararası Topluluk Destekli Tarım Ağı, Eylül 2016’dan bu yana RIPESS Kurulu’nun resmi tam üyesi ve uzun yıllardır RIPESS AB üyesi olan uluslararası bir kuruluştur. Dünya çapında yaklaşık 2 milyon üretici ve tüketiciyi temsil eden ve dünyanın tüm kıtalarında bulunan ulusal ve bölgesel ağlardan oluşan uluslararası bir ağdır. Topluluk destekli tarım (CSA) girişimleri, geliştirildikleri ülkenin veya bölgenin sosyal, tarihi, jeopolitik, tarımsal ve ekonomik özelliklerine bağlı olarak dünyanın çeşitli yerlerinde çok farklı biçimler almaktadır (bkz. Dünyadaki CSA girişimleri).
Urgenci, savunma ve politika eylemleri başta olmak üzere RIPESS’i gıda egemenliği konularına ve her kıtada bulunan ağ üyelerine kıtalararası düzeyde yönlendiren referans harekettir. RIPESS kıta üyeleri, sosyal dayanışma ekonomisi ve gıda egemenliği ile ilgili kendi özel yönelimlerine sahiptir.
Topluluk destekli tarım; biri gıda egemenliği, diğeri ise dayanışma ekonomisi olan iki temel sütun üzerine inşa edilmiş bir yaklaşım ve hareket örneğidir ve küresel CSA ağı olan Urgenci’yi RIPESS’in doğal bir üyesi yapmıştır (www.urgenci.net ).
Urgenci, la Via Campesina ve diğer sivil toplum aktörleriyle gıda egemenliği çağrısında bulunuyor ve FIAN aracılığıyla insan haklarına, özellikle de gıda ve beslenme hakkına aktif olarak katkıda bulunuyor.
Topluluk destekli tarım, yukarıda açıklanan düşüş sarmalına en umut verici alternatiflerden biridir ve aynı zamanda vatandaşları, küçük çiftçileri, tüketicileri, aktivistleri ve endişeli politik aktörleri küresel ölçekte bir araya getiren Üreticiler ve Tüketiciler Arasındaki Yerel Dayanışmaya Dayalı Ortaklıklar aracılığıyla alternatif bir ekonomik yaklaşımdır. Aracı bulunmadığı için fiyatlar oldukça uygundur ve agroekoloji ilkelerine dayanmaktadır.
Uluslararası ölçekte yürütülen somut eylemler, aşağıdakiler dahil olmak üzere çoğunlukla savunma çalışmalarına odaklanmaktadır:
• Konu hakkında herhangi bir yılda hazırlanan politika dokümanları ile uyumlu olan sivil toplum pozisyonlarını kolektif olarak geliştirmek için Gıda Güvenliği Komitesi’nin Sivil Toplum Mekanizması’nda devam eden politika çalışma gruplarına katılın. Bu pozisyonlar daha sonra BM Gıda Güvenliği ve Beslenme Komitesi tarafından karşılıklı anlaşmaya dayalı biçimde oylanan politikayı gerçekleştirmek için devletlerle müzakere edilir.
• Konumlarımızı doğrulamak için kanıta dayalı araştırmalar ve kesin veriler sağlayın.
• Küresel seviyedeki Nyéléni süreci aracılığıyla farklı bölgelerdeki sivil toplumla birlikte iki yılda bir yapılan çeşitli FAO istişarelerine diğer toplumsal hareketlerle katılın ve somut katkılarda bulunun.
• Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin uygulanma süreçlerine RIPESS ile katkıda bulunun
• Dayanışma ekonomisine ilişkin gıda konularının RIPESS çalışmasında ve BM Kurumlar Arası Sosyal ve Dayanışma Ekonomisi Çalışma Kolu’nda ilerletilmesini sağlayın.
Bazı ilginç sonuçlar
• İklim değişikliğinden gıda kaybı ile israfına, küçük ölçekli çiftçilerin pazarlara bağlanmasına kadar birçok politikaya katkı.
• Yıllar içinde birkaç Urgenci üyesi Sivil Toplum Mekanizması’ndaki çalışmalara fikirleri ile büyük katkılarda bulunmuştur ve Urgenci’nin şu anki başkan yardımcısı Shi Yan, “Küçük Ölçekli Çiftçilerin Pazarlara Bağlanması Üzerine Üst Düzey Forum”da temsilci olarak atanmıştır. CSM, tüm bileşenler (köylüler, balıkçılar, pastoralistler, yerli halklar, kadınlar, gençler, tarım işçileri ve tüketiciler) tarafından temsil edilen sivil toplumun, gıdayla ilgili politika geliştirmede devletlerle eşit rol oynadığı BM bünyesindeki benzersiz bir yapıdır.
• Arazi üzerinde spekülasyondan kaçınma, gıdaya erişimi sağlama ve bölgesel gıda sistemleri inşa etme yoluyla dayanışma ekonomisinden ve Topluluk Arazi Tröstlerinden kolektif olarak bahsedilmesini sağlamak için Habitat III sürecine ve Yeni Kentsel Gündemin taslağının hazırlanmasına katkı.
• Haziran 2017’de Üst Düzey Siyasi Forumu’ndan önce SKH 2 konusunda New York’ta BM’de Uzman Grup Toplantıları’na ve Yeni Kentsel Gündem ve SKH’lerin uygulanmasına ilişkin New York’ta Uzman Grup Toplantısı’na katılım.
• Farklı kıtalardaki (Avrupa, ABD, kanada) Topluluk Destekli Tarım ruhsatları dağıtımı (CSA Charter)(1)
• Avrupa’da CSA haritasının ve Avrupa’da toprağa erişim hakkında bir kitabın yayınlanması.
Bazı referans kaynaklar
Önemli Deklarasyonlar:
• Avrupa CSA Deklarasyonu (İngilizce), ayrıca Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Macarca, Çekçe, Yunanca ve Flemenkçe.
• Nyéléni Deklarasyonu, 2007
• The Nyeleni-Avrupa final Deklarasyonu (1. Forum, Krems – Avusturya, Ağustos 2011)• Nyeleni Agroekoloji Deklarasyonu (Şubat 2015)
Referans Kılavuzlar:
• CSA Avrupa El Kitabı Urgenci tarafından koordine edilen ve 2011-2013 yıllarında 8 ülke ortakla yürütülen Avrupa için Topluluk Destekli Tarım projesi kapsamında yayınlanan, Urgenci üyelerinin ilk toplu çalışması!
• “CSA’nın bir parçası olun!” kitapçığı çok daha gelişmiştir ve CSA olacak üyeleri topluluk oluşturma ve bu vahşi maceranın temelleri konusunda eğitmeyi amaçlar.
• Hasadın Paylaşılması Elizabeth Henderson (İngilizce ve İspanyolca)• Birleşik Krallık CSA Ağı’nın Kaynaklar web sitesi• Toprağa Erişim
Urgenci Web sitesinden bazı ek kaynaklar:
• Dünyadaki CSA’lar üzerine kısa filmler • Video (İngilizce) “İklim Adaleti ve Topluluk Destekli Tarım, Judith Hitchman Urgenci Fransa”
• Analitik Sivil Toplum Grubu kılavuzu (İngilizce)
• Judith Hitchman, “Savunma, sosyal hareketler, kısa dağıtım zinciri ve politika: örneklendirilmiş analitik bir yaklaşım”, Urgenci Çalışma Belgesi n°1, Ekim 2014, 13 s.
• Yerel gıda sistemleri neden gıda sistemine yeni seksi çözümler sunuyor? Judith Hitchman 2017
İlişkili referans Web siteleri:
• Urgenci International
• Nyeleni
• Via Campesina
• Civil Society Mechanism (CSM)
• International Planning Committee for Food Sovereignty (IPC)
• UN Committee on Food Security and Nutrition
Kaynak: http://www.ripess.org/working-areas/food-sovereignty/?lang=en
(1)- daha detaylı bilgi için bkz: https://communitysupportedagriculture.org.uk/about/csa-charter/